XX. yüzyılın başında Bergson’un yaratıcı atılım (élan vital) kavramı, umudunu yitirmiş Avrupa entelektüelinin ruhuna yepyeni bir soluk üflemişti. Artık, düşünce ve sanat çevrelerinin sohbetlerinde sözler “hayat hamlesi” kavramı ile başlıyor ve onunla bitiyordu. Geniş bir sahada Bergsoncu felsefenin yorumları ve açıklamaları hâkimdi. Çoğu kimse felsefede yeni bir gün doğduğu, başka birçok etkinliğin de böylece aydınlığa kavuştuğu inancındaydı. William James, Bergson’un yapıtlarının tutkulu bir okuyucusuydu. Marcel Proust’tan Bernard Shaw’a birçok edebî yapıtta, George Sorel’in siyasal görüşlerinde, Claude Monet’nin izlenimci resimlerinde, Claude Debussy’nin müziğinde ve tinsel değerlere dayanak arayan din adamlarında Bergson’un derin etkisi görülmüştür. Öyle ki, Cumhuriyet’in ilk yıllarında var olma hamlesi içerisindeki Türk düşünce yaşamının Bergsonculuğa yönelmesi bu yüzden manidardır.Bergson felsefesinde yeşeren şey madde, cansız varlık değildir; gerçeklik süredir ve bunu yalnızca sezgi kavrayabilir. Zaman bir birikimdir. Gelecek hiçbir ânında geçmişin aynısı olamaz, zira her adımda yeni bir tecrübe açığa serilir. Bergson, bilinçli bir varlık için var olmanın değişmek olduğunu kabul eder, zira değişmek olgunlaşmak demektir; olgunlaşmak ise, sonsuzca kendi kendini yaratmak demektir. Bu, yalnızca bilinçli insan varlığı için değil, fakat bütün gerçeklik için böyledir. Bergson gelişmeyi, ancak süre olarak anladığımız takdirde her şeyi berraklığa kavuşturabileceğimizi söyler.Bergson’un Ahlâkın ve Dinin İki Kaynağı’nda temel yaklaşımı durağan ile devingen arasında kurduğu temel karşıtlıktır. Bu karşıtlıklardan birinin kökleri zihindedir ve bilime, onun durağan, mekanik ülkülerine ulaşır, diğeri sezgiye dayalıdır, varlığını felsefecilerin, sanatçıların ve büyük mistiklerin yaratıcı atılımında (élan vital) bulur.
“Açık Toplum” kavramının çıktığı kitap… Ancak Leo Strauss ifadesiyle bu kavram iyi toplum veya ideal toplum kavramlarının farklı ifadesidir ve tüm kavramlar gibi Antik Yunan’a dayanır. Ayrıca Popper de “Açık Toplum” kavramını Bergson’dan alarak kullanmıştır. Yani felsefi açıdan hem klasik felsefeyi hem de modern felsefeyi daha iyi anlamak açısından okunması gereken bir kitap.
Proust’un Bergson’a ait zaman felsefesi teoremini benimsediğini duymuştum. Sonra Ahmet Hamdi Tanpınar’ın da Bergson’dan etkilendiğini öğrendim. Bergson bu şekilde ilgimi çekti. Daha çok tanımak gerektiğini düşünüyorum.
türkiye’de bir çok düşünürü, eylem adamını etkilemiş bir kitaptır «ahlakın ve dinin iki kaynağı» kitabı. kimler yok ki? necip fazıl kısakürek, anadolu sosyalizmi fikrinin babası nurettin topçu, hilmi ziya ülken ve daha nicesi. yayınlandığı dönemde aydınlanmanın ana vatanı fransa’da şiddetli eleştirilerle karşılanmıştır eser. kıta avrupa’sından amerika’ya kadar etkili olmuş ve hatta ünlü pragmatist william james bile etkilenmekten kendini alamamıştır. iran devriminin fikir babalarından sosyolog ali şeriati’yi de en çok etkileyen adamlardan biridir bergson. dinler tarihinde şeriati dinleri bergson’un metodolojisiyle nerdeyse onun gibi açıklar
Kitap Yorumları - (5 Yorum)
“Açık Toplum” kavramının çıktığı kitap… Ancak Leo Strauss ifadesiyle bu kavram iyi toplum veya ideal toplum kavramlarının farklı ifadesidir ve tüm kavramlar gibi Antik Yunan’a dayanır. Ayrıca Popper de “Açık Toplum” kavramını Bergson’dan alarak kullanmıştır. Yani felsefi açıdan hem klasik felsefeyi hem de modern felsefeyi daha iyi anlamak açısından okunması gereken bir kitap.
Açık ve kapsamlı bir anlatım,söyleşiler toplaması
Proust’un Bergson’a ait zaman felsefesi teoremini benimsediğini duymuştum. Sonra Ahmet Hamdi Tanpınar’ın da Bergson’dan etkilendiğini öğrendim. Bergson bu şekilde ilgimi çekti. Daha çok tanımak gerektiğini düşünüyorum.
türkiye’de bir çok düşünürü, eylem adamını etkilemiş bir kitaptır «ahlakın ve dinin iki kaynağı» kitabı. kimler yok ki? necip fazıl kısakürek, anadolu sosyalizmi fikrinin babası nurettin topçu, hilmi ziya ülken ve daha nicesi. yayınlandığı dönemde aydınlanmanın ana vatanı fransa’da şiddetli eleştirilerle karşılanmıştır eser. kıta avrupa’sından amerika’ya kadar etkili olmuş ve hatta ünlü pragmatist william james bile etkilenmekten kendini alamamıştır. iran devriminin fikir babalarından sosyolog ali şeriati’yi de en çok etkileyen adamlardan biridir bergson. dinler tarihinde şeriati dinleri bergson’un metodolojisiyle nerdeyse onun gibi açıklar
Bergson’un inziva hayatından sonra daha da mistik ögelerle kaleme aldığı son derece kıymetli bir eser.