Sovyetler Birliği’nin dağılma sürecine girdiği 1988-1992 yılları arasında Türk Cumhuriyetlerin’den Özbekistan ve Azerbaycan’da ortaya iki büyük halk hareketi çıkmıştır. Hareketlerin ortaya çıkış sebepleri, kuruluş ve gelişmeleri, yaşanan olumlu ve olumsuz olaylar göz önüne alındığında, bu iki büyük hareketin istenilen neticeye ulaştığını söylemek zordur. Ancak bu hareketin başarısızlığı oludğu ve birçok sosyal, siyasi yön kazandığını da söyleyebiliriz. Neresinden bakarsak bakalım, Azerbaycan Halk Cephesi ve Özbekistan Bİrlik Halk Hareketi, esir Türklerin büyük ümit kaynağı olmuş, onlara hürriyet, adalet, eşitlik şeklinde özetleyebileceğimiz insan haklarını hatırlatmıştır. İnsan ve Demokrasi Vakfı