Aydınlanma nedir? Aydınlanmayı bir ideoloji olarak mı, yoksa bir süreç veya birtakım düşünsel ya da pratik süreçler bütünü olarak mı görmek gerekir? Onu yaşanan bir deneyim diye mi, yoksa bir entellektüel projeler listesi olarak mı yorumlamak doğru olur? aydınlanmayı modernitenin altyapısını meydana getiren bir fikirler öbeği, modernliğin kaynağını oluşturan bir problemler ve tartışmalar dizisi olrak mı, yoksa esas, Fransa Devrimi’yle başlayan totalitaryen hareketlerin altyapısı olarak mı, yoksa olumsuz bir tarzda ve kötü bir efsane ya da musibetler kaynağı olarak mı değerlendirmeliyiz?