Sırp şair, yazar, çevirmen ve edebiyat tarihçisi olan Milorad Pavić’in “Hazar Sözlüğü” adlı bu eseri okdukça ilginçti. Bir sözlük-roman diyebileceğimiz kitapta, Hazarların müslüman mı, hristiyan mı, yahudi mi oldukları, fantastik-masalsı bir dille anlatılmış.

Milorad Paviç kitabın erdişi basımı için yazdığı önsözde çok açık bir şekilde, alışılagelmiş roman çizgisinin dışına çıkacağı bilgisini vermiş okura. İsteyen istediği şekilde, kitabın sarı, yeşil ve kırmızı bölümlerini sıra takip etmeden okuyabilir diye eklemiş. Zehirli mürekkeple basılmış olan orijinal baskıyı okuyanların ölümünden bahsederek, günümüz okuruna kitabı okuyanın ölmeyeceğine dair garanti verdiğini belitmiş ve kitabı esrarengiz hale getirmiş.

Kitap kişiyi, insanlığın nereden gelip, nereye gittiğine dair sorgulamaya sevk ediyor. Konuyu kimilerinin reenkarnasyon diyebileceği ruh tekamülüne kadar vardıran enteresan bir okuma oldu benim için.