Mehmet Âkif, idealleri olan mütefekkir bir şairdir. Bu cümle, Âkif’in fikrî ve edebî cehdini milletinin hizmetine seferber ettiği anlamına gelir. O, mensubu olduğu Osmanlı Devleti’nin can çekiştiği, bunun yanı sıra, diğer Müslüman toplulukların da birleşik hayattan kopup kavim-kimlik niteliğine büründükleri zorlu bir dönemde yaşamıştır. Böylesi felaketler çağının mütefekkir şairi olarak Âkif, milletinin bütün ıstıraplarını hissetmiş ve bunların giderilmesi için hiçbir fedakârlıktan kaçınmamıştır.  Gerek yıkımlarla dolu bu sancılı yılların Âkif’i, gerekse bu yılların hemen akabinde başlayan yeniden kuruluş devrinin Âkif’i, ideal bir toplumun inşası için projeler üreten bir kanaat önderi, bir toplum lideridir. Hal böyleyken, Âkif’in, her yönüyle ve çok boyutlu araştırma ve incelemelere tabi tutulması, bu mesailerle ortaya çıkarılacak sonuçların, onun özlediği bir toplumun inşasında kullanılması önemlidir.