Bu araştırma, böylesi bir perspektife dayanmaktadır. Diyanet İşleri Başkanlığı'nın toplumsal yapıdaki fotoğraflarnı resmeden araştırmanın, bu sahadaki boşluğu dolduracağı ümit edilir.
Kitap, 2000’li yıllarda Türk Halkının DİYANET’e olumlu ve olumsuz yönleriyle bakışını bir araştırma (İstanbul örneği) ile ortaya koymaya çalışıyor. 2000’den bugüne kadar olan gelişmeler, yeni bir araştırmaya muhtaç. Kitap, dört bölümden oluşuyor: 1.Araştırma hakkında bilgiler 2.Din ve toplum, dinin kurumsallaşması, Osmanlı’da şeyhülislamlık kurumu ve DİB 3.Türk toplumu ve DİB araştırma, döküm ve tablolar4.Sonuç, genelleme ve öneriler. Ek olarak DİB’nın teşkilat şeması tablolarla gösterilmiş.Şeyhülislamlar, Divan-ı Hümayun üyesi değillerdi, ancak önemli konularda kendilerine danışmak amacıyla zaman zaman Divan-ı Hümayun’a davet ediliyorlardı.(s.70)Şeyhülislamların vermiş oldukları fetvalar doğrultusunda tahttan indirilen padişahlar III. Selim, Abdülaziz, V. Murat ve II. Abdülhamid’dir.(s.75)Ülkemizde laikliğin benimsenmesi, Hıristiyan-Batı dünyasında olduğu gibi tarihî ve sosyolojik sürecin tabii bir neticesi değil, ‘dinin siyasete alet edilmemesi’ ilkesinden hareketle yapılan bir tercihin sonucudur.(s.87) Araştırmanın bulgularına dayalı önerileri şöyledir:•DİB, din hizmetlerini yerine getirirken toplumun her kesimini göz önünde bulundurmalı, yapılan eleştirileri dikkate alarak toplumumuzda bütünleştirici rolünü artırıcı yönde çalışmalarda bulunmalıdır.•Laiklik ilkesine uygun bir kamu kurumu olan görülen DİB, yapılan tartışmaları bir tarafa bırakılarak, hizmetlerin daha fonksiyonel bir şekilde yerine getirmenin yolları aramalıdır.•Toplumun çoğunluğunca, hizmetlerini yerine getirirken siyasi otoritenin etkisi altında kaldığı iddiası kabul gören DİB, siyasetin dışında tutulmalı ve devlet yapısı içerisinde özerk bir statüye kavuşturulmalıdır.•Toplum tarafından DİB’nin dini konulara ilişkin vermiş olduğu beyan ve fetvalar büyük oranda itimat edildiği ve uyulduğu görülmekte, bu güven düzeyinin sürmesi ve daha da artması için DİB, dinin hükümlerini açık ve net olarak ortaya koymalı, ayrıca görsel ve yazılı basın aracılığıyla halkı aydınlatıcı ve güven verici açıklamalarda bulunmalıdır.•DİB, toplum üzerinde yeterince etkili olabilmesi için, en yüksek danışma ve karar organı olan Din İşleri Yüksek Kurulunu etkin bir şekilde devreye sokmalı ve bu kurulun daha fonksiyonel katkı sağlamasına imkân verecek düzenlemeler yapmalıdır.•Hizmet politikasıyla toplumsal statüdeki güvenirliği daha da yükselebilmesi için DİB, gerekli tedbirler almalı, başta İlahiyat Fakülteleri olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliğine giderek, din hizmetlerini daha ilmî ve rasyonel bir şekilde yapılandırılmalıdır.•Türk toplumunun, DİB’nin varlığının dini hayata ilişkin ortaya çıkan yanlış yorumların tehlikeli boyutlara ulaşmasını engellediği yönündeki kanaatının devam edip daha da artması için DİB, özellikle sosyal olaylar ve güncel dini meseleler ile ilgili gerekli açıklamaları yaparak toplum üzerinde ağırlığını hissettirmeli ve çözüm noktasında gerekli katkıyı sağlayarak, kurumun saygınlığını yükseltecek bir tutum sergilemelidir.•Din hizmetlerini yürüten DİB personeli, gerek mesleki ve gerekse beşeri münasebetler açısından, yeterli düzeye çıkarmak için gerekli iyileştirme girişimlerinde bulunulmalı ve günümüzün şartlarına cevap verecek düzeyde bir eğitime tabi tutulmalıdır.•Halkımızın çoğunluğunca tasvip edilmeyen camilerde yardım toplaması konusunda DİB, hizmetlerin maddi açıdan desteklenmesi için bir takım yeni düzenlemeler yapmalıdır.•Hutbe ve vaazlar günümüzün şartlarına uygun hale getirilmeli, cemaatin ve bölgenin ihtiyaçları göz önüne alınarak hazırlanmalı ve daha doyurucu bilgiler ihtiva etmelidir. Bazı bölgelerde uygulanan merkezî sistemle vaaz uygulaması da gözden geçirilmelidir.•Halkımız tarafından dini bilgileri öğrenme açısından güvenilir kaynaklar arasında görülen DİB yayınları konusunda, günümüz şartları ve insanların beklentilerini de içeren iyileştirmeler yapıllmalı ve din ile ilgili yayınları takip ve kontrol edilerek hurafelerle dolu, İslam’ı ve Müslümanları rencide eden yayınlar hakkında kamuoyunu aydınlatmalıdır. •DİB’na bağlı Kur’an kursları için gerekli düzenlemeler yapılarak din eğitimine olan katkılarını artırıcı tedbirleri alınmalı ve toplum hayatında etkin bir şekilde varlığını sürdürmeleri sağlanmalıdır.•Halkımızın çoğunluğu, Ramazan orucu, dini bayramlar, fitre miktarı, ezan vakitlerinin tespiti vb. konularda DİB’nın kararlarını esas almakta ve bu kararlar doğrultusunda davranmaktadırlar. DİB, toplum üzerindeki etkinliğini yaygınlaştırma hususundaki gayretlerini artırmalı ve muhtemel tefrika ve çatışmaların önüne geçmelidir.•Halkımızın çoğunluğu tarafından başarılı bulunan DİB Hac ve Umre organizasyonu, bu konuda yapılan eleştirileri dikkate alınarak aksayan yönleri düzeltmeye dönük çalışmalarda bulunulmalı, kurumun yıpranmaması ve daha sağlıklı bir şekilde yürütülmesi için, organizasyon rekabete açılmalıdır.•DİB, yurtdışında yaşayan vatandaş ve soydaşlarımıza yönelik önemli bir boşluğu dolduran yurtdışı hizmetlerine azami düzeyde önem vermeli, hizmet götürdüğü ülkelerin din adamlarıyla da işbirliği yaparak çalışmaları geliştirmelidir.• DİB’nın diğer dinlerin mensuplarıyla yürüttüğü, ‘diyalog’ çalışmalarının, belirli bir hassasiyet içerisinde devam ettirilmesi ve geliştirilmesi, dinimiz ve ülkemiz açısından faydalı neticeler doğuracaktır.• DİB tarafından düzenlenen ve dini ve sosyal konulu konferans, sempozyum vb. faaliyetler daha genişletilmeli ve güncel dinî ve sosyal meseleleri tartışmaya açılarak, bilim adamlarının da katkılarıyla çözüm önerileri geliştirilmelidir.• DİB kuruluşundan günümüze kadar, görev sahası ile ilgili konularda çok önemli hizmetler görmüştür. Son yıllarda yaşanan hızlı değişme ve gelişmeler karşısında, toplumun dinî alandaki ihtiyaç ve beklentilerini karşılayacak şekilde, yalnızca din hizmetlerinin gerekleri ve ihtiyaçları gözetilerek, ‘DİB Teşkilat Kanunu’ bir an önce çıkartılmalı ve teşkilat yapısı, günün şartlarına göre yeniden yapılandırılmalıdır.(s.207)
Kitap değişik bir konuyu ele almakla birlikte aşırı miktardaki cetveller ve rakamlarla bir anket kitabı görüntüsü veriyor , bu da okunmasını zorlaştırıyor. Yine de edinilmesinde fayda olan bir eser.
Kitap Yorumları - (2 Yorum)
Kitap, 2000’li yıllarda Türk Halkının DİYANET’e olumlu ve olumsuz yönleriyle bakışını bir araştırma (İstanbul örneği) ile ortaya koymaya çalışıyor. 2000’den bugüne kadar olan gelişmeler, yeni bir araştırmaya muhtaç. Kitap, dört bölümden oluşuyor: 1.Araştırma hakkında bilgiler 2.Din ve toplum, dinin kurumsallaşması, Osmanlı’da şeyhülislamlık kurumu ve DİB 3.Türk toplumu ve DİB araştırma, döküm ve tablolar4.Sonuç, genelleme ve öneriler. Ek olarak DİB’nın teşkilat şeması tablolarla gösterilmiş.Şeyhülislamlar, Divan-ı Hümayun üyesi değillerdi, ancak önemli konularda kendilerine danışmak amacıyla zaman zaman Divan-ı Hümayun’a davet ediliyorlardı.(s.70)Şeyhülislamların vermiş oldukları fetvalar doğrultusunda tahttan indirilen padişahlar III. Selim, Abdülaziz, V. Murat ve II. Abdülhamid’dir.(s.75)Ülkemizde laikliğin benimsenmesi, Hıristiyan-Batı dünyasında olduğu gibi tarihî ve sosyolojik sürecin tabii bir neticesi değil, ‘dinin siyasete alet edilmemesi’ ilkesinden hareketle yapılan bir tercihin sonucudur.(s.87) Araştırmanın bulgularına dayalı önerileri şöyledir:•DİB, din hizmetlerini yerine getirirken toplumun her kesimini göz önünde bulundurmalı, yapılan eleştirileri dikkate alarak toplumumuzda bütünleştirici rolünü artırıcı yönde çalışmalarda bulunmalıdır.•Laiklik ilkesine uygun bir kamu kurumu olan görülen DİB, yapılan tartışmaları bir tarafa bırakılarak, hizmetlerin daha fonksiyonel bir şekilde yerine getirmenin yolları aramalıdır.•Toplumun çoğunluğunca, hizmetlerini yerine getirirken siyasi otoritenin etkisi altında kaldığı iddiası kabul gören DİB, siyasetin dışında tutulmalı ve devlet yapısı içerisinde özerk bir statüye kavuşturulmalıdır.•Toplum tarafından DİB’nin dini konulara ilişkin vermiş olduğu beyan ve fetvalar büyük oranda itimat edildiği ve uyulduğu görülmekte, bu güven düzeyinin sürmesi ve daha da artması için DİB, dinin hükümlerini açık ve net olarak ortaya koymalı, ayrıca görsel ve yazılı basın aracılığıyla halkı aydınlatıcı ve güven verici açıklamalarda bulunmalıdır.•DİB, toplum üzerinde yeterince etkili olabilmesi için, en yüksek danışma ve karar organı olan Din İşleri Yüksek Kurulunu etkin bir şekilde devreye sokmalı ve bu kurulun daha fonksiyonel katkı sağlamasına imkân verecek düzenlemeler yapmalıdır.•Hizmet politikasıyla toplumsal statüdeki güvenirliği daha da yükselebilmesi için DİB, gerekli tedbirler almalı, başta İlahiyat Fakülteleri olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliğine giderek, din hizmetlerini daha ilmî ve rasyonel bir şekilde yapılandırılmalıdır.•Türk toplumunun, DİB’nin varlığının dini hayata ilişkin ortaya çıkan yanlış yorumların tehlikeli boyutlara ulaşmasını engellediği yönündeki kanaatının devam edip daha da artması için DİB, özellikle sosyal olaylar ve güncel dini meseleler ile ilgili gerekli açıklamaları yaparak toplum üzerinde ağırlığını hissettirmeli ve çözüm noktasında gerekli katkıyı sağlayarak, kurumun saygınlığını yükseltecek bir tutum sergilemelidir.•Din hizmetlerini yürüten DİB personeli, gerek mesleki ve gerekse beşeri münasebetler açısından, yeterli düzeye çıkarmak için gerekli iyileştirme girişimlerinde bulunulmalı ve günümüzün şartlarına cevap verecek düzeyde bir eğitime tabi tutulmalıdır.•Halkımızın çoğunluğunca tasvip edilmeyen camilerde yardım toplaması konusunda DİB, hizmetlerin maddi açıdan desteklenmesi için bir takım yeni düzenlemeler yapmalıdır.•Hutbe ve vaazlar günümüzün şartlarına uygun hale getirilmeli, cemaatin ve bölgenin ihtiyaçları göz önüne alınarak hazırlanmalı ve daha doyurucu bilgiler ihtiva etmelidir. Bazı bölgelerde uygulanan merkezî sistemle vaaz uygulaması da gözden geçirilmelidir.•Halkımız tarafından dini bilgileri öğrenme açısından güvenilir kaynaklar arasında görülen DİB yayınları konusunda, günümüz şartları ve insanların beklentilerini de içeren iyileştirmeler yapıllmalı ve din ile ilgili yayınları takip ve kontrol edilerek hurafelerle dolu, İslam’ı ve Müslümanları rencide eden yayınlar hakkında kamuoyunu aydınlatmalıdır. •DİB’na bağlı Kur’an kursları için gerekli düzenlemeler yapılarak din eğitimine olan katkılarını artırıcı tedbirleri alınmalı ve toplum hayatında etkin bir şekilde varlığını sürdürmeleri sağlanmalıdır.•Halkımızın çoğunluğu, Ramazan orucu, dini bayramlar, fitre miktarı, ezan vakitlerinin tespiti vb. konularda DİB’nın kararlarını esas almakta ve bu kararlar doğrultusunda davranmaktadırlar. DİB, toplum üzerindeki etkinliğini yaygınlaştırma hususundaki gayretlerini artırmalı ve muhtemel tefrika ve çatışmaların önüne geçmelidir.•Halkımızın çoğunluğu tarafından başarılı bulunan DİB Hac ve Umre organizasyonu, bu konuda yapılan eleştirileri dikkate alınarak aksayan yönleri düzeltmeye dönük çalışmalarda bulunulmalı, kurumun yıpranmaması ve daha sağlıklı bir şekilde yürütülmesi için, organizasyon rekabete açılmalıdır.•DİB, yurtdışında yaşayan vatandaş ve soydaşlarımıza yönelik önemli bir boşluğu dolduran yurtdışı hizmetlerine azami düzeyde önem vermeli, hizmet götürdüğü ülkelerin din adamlarıyla da işbirliği yaparak çalışmaları geliştirmelidir.• DİB’nın diğer dinlerin mensuplarıyla yürüttüğü, ‘diyalog’ çalışmalarının, belirli bir hassasiyet içerisinde devam ettirilmesi ve geliştirilmesi, dinimiz ve ülkemiz açısından faydalı neticeler doğuracaktır.• DİB tarafından düzenlenen ve dini ve sosyal konulu konferans, sempozyum vb. faaliyetler daha genişletilmeli ve güncel dinî ve sosyal meseleleri tartışmaya açılarak, bilim adamlarının da katkılarıyla çözüm önerileri geliştirilmelidir.• DİB kuruluşundan günümüze kadar, görev sahası ile ilgili konularda çok önemli hizmetler görmüştür. Son yıllarda yaşanan hızlı değişme ve gelişmeler karşısında, toplumun dinî alandaki ihtiyaç ve beklentilerini karşılayacak şekilde, yalnızca din hizmetlerinin gerekleri ve ihtiyaçları gözetilerek, ‘DİB Teşkilat Kanunu’ bir an önce çıkartılmalı ve teşkilat yapısı, günün şartlarına göre yeniden yapılandırılmalıdır.(s.207)
Kitap değişik bir konuyu ele almakla birlikte aşırı miktardaki cetveller ve rakamlarla bir anket kitabı görüntüsü veriyor , bu da okunmasını zorlaştırıyor. Yine de edinilmesinde fayda olan bir eser.