Bu araştırmamızda, 1913 yılında teşkili gündeme getirilen ve Rusya ile yapılan uzun müzakerelerden sonra 8 Şubat 1914 tarihinde imzalanan antlaşma gereği teşkil edilen, Doğu Anadolu Vilayetleri Islahat Müfettişliği konusu dönemin belgeleriyle açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmamızda sırasıyla Ermeni meselesi hakkında genel bir açıklama yapıldıktan sonra, Doğu Anadolu Vilayetleri Islahat Müfettişliği’nin teşkiline uzanan süreç, Rusya’nın ve diğer devletlerin bu konudaki talep ve çabaları, Ermeni cemaatinin önde gelenlerinin büyük devletler nezdindeki girişimleri, müfettişlerin seçilmesi ve Osmanlı hükümeti tarafından atanmaları, bunlara verilen yetki ve sorumluluklar, müfettişlerin görev bölgelerindeki faaliyetleri izah edilmeye çalışılmış, müfettişlik teşkilatının lağvedilmesi konusu da sonuç kısmında işlenmiştir. Konuyla ilgili olarak araştırmamızda kullanılan belgelerin basit transkripsiyon uygulanan okunuşlarına dair metinleri ise ekler kısmında verilmiştir.