Otonom basmış. Kentsel dönüşüm dalgası bizde yeni sayılır ama adamlar yıllardır uğraşıyor, kafa patlatıyor bu olaylara. İşçinin kattığı artı değerin akıbeti, patronlar, sömürü, kısaca inşaat sektörü ve kapitalizm işte. Kentsel dönüşelim veya dönüşmeyelim, evlerin canavara dönüştürülmesi kalbimizde bir yaradır. Mekanların insanın ruhunda yarattığı tahribatın, değişimin yanında bir de bu çıktı. Başını sokacağın bir yuva fahiş fiyatlarla iteleniyor, gerçekten çok hoş.
“Bir ev dört duvar ve bir çatıdan fazlasıdır. Tasarım ve üretiminden; satılma, kullanılma, yeniden satılma ve nihayet yok edilme şekline kadar çatışmalarla taranmıştır. Şantiyeden mahalleye kadar kişisel olmayan ekonomik güçler ve oldukça kişisel çatışmalar birbirinden doğup büyür. Beton, inşaat demiri, tahta ve çiviler; hayal kırıklığı, öfke, kin ve çaresizlik. Bireysel trajediler, daha büyük bir toplumsal trajediyi yansıtır.” (s. 4)

Ev Canavarı’nı tanıyalım. Şantiyede neler oluyor mesela? Sahil kenarındaki bir evin ederinin diğerlerine oranla daha fazla olacağını biliyoruz. İnsanın verdiği değerdir bu aslında, öbür türlü ikisi de evdir sonuçta. Paramız kadar yaşarız, evimizi de ona göre seçeriz. Üretim araçları elimizde olmadığı için bu araçların sahipleri için çalışırız, emeğimizi satarız. Ücretli işçi haline gelmemizin sebebi budur. Şantiyede çalışanlar da aynı şeyi yapar, emeklerini satarlar. Canlı emektir onlarınki, geri kalan yapı malzemeleriyse ölü emektir ve arz-talep dengesine göre fiyatlar oynasa da patronun kazanacağı paranın çok büyük bir bölümü buradan gelmez. İşçilerin emeği, işte budur patrona kazandıran. Patron farklı sektörlere yatırım yapıp malzemeleri üretebilir, oysa işçi için geçerli değildir bu. Ölü emeğin sahibi canlı emeği de kontrol edecektir. Tam bu noktada naneyi yiyoruz, çalıştığımız sektör önemli değil aslında, sırf ev açısından yaklaşmazsak.
İşçiler ne yapar? Saatlik çalışma sisteminde ellerinden geldiğince çalışırlar, birbirlerine maçoluk taslarlar, kavga ederler, ot gibi yeşilliklerden içerler. Sömürülürler. “İşçi” bir kimlik haline gelir, içinden çıkılmaz bir kafestir artık. İş çıkışı bira, ucuz yemekler. Yapay bir yaşam, kişi simülasyonda yaşamaya başlar. Çıkış yolu düşünülemez, onun yerine yorgunluktan betona dönmüş kafayı yastığa gömülür.

Yukarıdaki ucuz emekle üretilen pahalı evler yine sermayenin hizmetine sunulacaktır, oturduğumuz evlerde bizden daha zengin olanlar oturacaktır bir süre sonra. İşyerleri şehir dışına taşınır, toplu taşıma araçları geliştirilir ve şehir dışındaki işyerlerinin bulunduğu yerden geçer, şehir içinde hayat pahalılaşır ve yavaştan tekmeyi yiyormuşuz gibi hissederiz. Yabancılaşma cabası. Mesela iki senedir Batı Karadeniz’de yaşıyorum, öğretmenim burada. Küçükyalı’da doğdum, büyüdüm. Büyüme safhasında Kadıköy’ün hatırı sayılır bir katkısı oldu. İki haftada bir, haftada bir Küçükyalı’ya gidiyorum ve inanamıyorum. Anılarım kayboluyor, sokaklar değişiyor, sokaklar doğuyor, binalar yenileniyor ve bazıları başka yöne bakıyor. Doğduğum bina da yıkılacak, birkaç senesi kaldı. Dehşete düşüyorum, eve dönme duygum kayboldu. Sanki hiç orada yaşamamışım gibi. Erich Zann’ın Müziği’nde kaybolan bir sokak vardı; Auteil mi, Auseil mi, her neyse. Bir gün döneceğim ve sokağımı bile bulamayacağım yerinde.

Korkunç. Parlatılmış alanlara taşınırız, yaşarız bir türlü. İşçiler? Makul ölçüde iyileştirme yapılır bazı zamanlar, gaz alma işlemleri. Maaşa cüzi zamlar, iyileştirilmiş çalışma koşulları. Yetmez, yeter gibi gelir işçiye.

Daha bir sürü olay. Kadının yeri, sınıf çatışmaları derken sıkıntıyla kaparsınız kitabı.