Dinimizin temel öğretilerinden birisi olan tevbe konusunu ele alınan kitap, zengin bir malzeme içeriyor. Zaman zaman zenginlik, paranın hesabının bilinmemesine nasıl neden oluyorsa, malzeme bolluğu da konunun ana düşüncesinin dağılmasına neden olmaktadır. Ayrıca alıntılardaki sentez ve analiz eksikliği de okuyucuyu ‘buraya niçin geldik’ sorusunu düşünmeye itiyor. Uzun paragraflar okuyucunun dikkatini toplamasını zorlaştırır. (s.311-314) Her zaman kısa cümle ve paragraflar, konunun anlaşılmasına etki eden faktörlerin başında geliyor.‘Bir başka deyişle’, ‘diğer bir ifadeyle’ şeklindeki açılımlar yeni bir ifadeden daha çok tekrara daha yakın duruyor. Ayrıca kimi ifade ve cümleler okuyucuya ‘bu cümleyi ben kitabın gerisinde okumuştum’ zannını veriyor. Kitabın bir de imaj eksikliği göze çarpıyor. İnsanlar kendilerine sunulan imajlardan etkilenirler. İmajı kontrol eden, gerçekliği de kontrol etmeye başlar. Aslında 13 yıl önce basılan bir kitapta bu eksiklikler mümkün görünse de bundan sonra yapılacak baskıda kapak düzeni, yazım hataları, tekrari ifadeler, yazı karakteri, uzun paragraflar yeni baskıda okuyucunun dikkatinin dağılmamasına ve konu bütünlüğüne yardımcı olacaktır. Sıkça diğer kitaplarda da gördüğümüz zor olan şeylerden birisi de, tez olarak hazırlanan bir konunun, insanların okumasına sunulurken, tez hazırlama konusundaki tekniklerden sıyrılıp bunu okuyucuya hissettirmeden, akıcı, anlaşılır bir ifadeyle düzenlenmesidir. Bir nokta da adını anmaya ihtiyaç olmayacak birilerinin (C.S. gibi s.191) ismini çizginin üstüne koymak yerine şayet gerek varsa ‘birileri’ deyip çizginin altında zikredilmesi de daha uygun olurdu diye düşünüyorum. Tüm bu ifadelerden sonra Asım Yapıcı Bey’e çalışmasından dolayı teşekkür ediyor, tüm bu ifadelerimi bir okuyucunun anatomisi olarak değil de soyadınıza uygun ‘yapıcı’ olarak değerlendirmenizi istirham ediyor, hayırlı çalışmalar diliyorum.Kitaptan özet olarak aldığım pasajlar ise şöyle:TÖVBE, Allah ile insanın karşılıklı olarak birbirlerine dönmesi, ruhen Allah’tan uzaklaşmış kimsenin O’nunla yeni bir uzlaşma arayışının bir ifadesi, ferdin iç dünyasının yeniden inşası ya da yeni baştan yapılanması, Allah’ın istediği bir insan haline gelebilmenin verdiği duyguyu yakalamak, sosyal hayattan kopmadan ya da dışlanmadan, toplum içinde yaşayabilme, iç dünyasını tamamen yaratıcısına açarak suç işlediğini kabullenip günahın itirafı ve affı için dua, Allah ile ruhsal kopuklukların ve pürüzlerin giderilmesi, kişinin yaptığı fiilinin hatalı olduğunu itiraf ederek Allah’tan özür dilesi, kişinin Allah ile açılan arasını düzetmesi, inandığı ve gücendirdiğini Tanrı’ya dönmesi, inandığı ve yanında değer kaybına uğradığını varlığa tekrar yönelmesi, günahla kaybettiğine inandığı kulluk ve insanlık onurunu yeniden kazanmak istemesi, Allah’a karşı yabancı hissettiği durumdan kurtulmak ve gevşediği ve koptuğu düşündüğü ruhi bağları kurmaya hazır olduğunu ortaya koymak, günahın ruhunda bıraktığı etkileri silmek için eksikliğini, ihmalkarlığını, hatalarını ve bunların iç dünyasında meydana getirdiği yaraları onarma ve gidermek anlamlarına geliyor. (Genel)Esasen yasaklar olmaksızın ferdin iradesi tezahür edemez. Şu halde insanın işlediği ilk günah hür iradesiyle ve şuurlu olarak meydana gelmiştir. (s.93) Söz konusu olan tövbe de hür iradenin bir ürünüdür. (s.95)Her din öncelikle mensuplarını daha sonra ise tüm insanları kendi beklentilerine göre eğitmek ve onlara belirlediği hayat şeklini vermek ister. (s.109)Şu hadisleri de tekrar ifade etmekte fayda var: “Her insan hata işler. Hata işleyenlerin en hayırlısı ise, tövbekâr olanlardır” (İbn Mace, zühd 30) “Eğer siz günah işlemeseydiniz, Allah sizi yok eder ve yerinize günah işleyen sonra da kendisinden af dileyen bir topluluk yaratırdı” (Müslim, tevbe 9-10; Tirmizî, deavât 99) Bu hadis, insanın tabiatı itibariyle günaha yatkınlığını belirtmekle birlikte, dünya hayatı var olduğu sürece günahın da var olacağını ortaya koymaktadır. Bu hadise göre günah olmasaydı insan psikolojik anlamda insanlığını kullanamayacaktı. Belki de melek olacaktı fakat Allah insanı melek olarak yaratmayı murat etmemiştir. Dolayısıyla o, yeryüzünde varlığını devam ettirdiği sürece daima günah ile tevbe arasında gidip gelecektir. Yine bu hadise göre günah ve tevbe ikilisinin, insanın tekamülünün en esaslı belirtilerinden olduğunu söyleyebiliriz. (s.114-dipnot)Yine Hz. Peygamber’in günahlarının affedildiği halde sıkça(günde yetmiş veya yüz defa) tevbe etmesi konusunda görüşleri serdetmesi okumaya değer konulardan birisi. (s.127-139)“İnsanlar sadece hatalarının ve eksikliklerinin miktarı konusunda birbirinden ayrılırlar. Ancak günah veya hata işleyebilme özelliği bütün insanlarda mevcut bir temayüldür.”(Gazzalî-s.139)Hz. Peygamber’in kendi ruhunda yaşadığı tövbe ve istiğfar hadiselerinden bahsetmesi ve kalbinin sık sık dumanlanmasından dolayı tövbe ettiğini söylemesiyle o, peygamber bile olsa hiçbir kimseni tövbe ihtiyacı dışında kalamayacağını ifade etmektedir. Böylece o, inananlara mutlaka tövbe etmeleri gerektiğini kendi şahsını örnek göstererek anlatmakta ve onları bu konuda eğitmek istemektedir. (s.143)Hz. Ali tövbenin oluşumu için şu iki hususu belirtmektedir: Tövbe eden kişi işlediği günahın zevkine vardığı gibi, Allah’a itaatin da zevkine varması, günahkâr iken haramla beslediği vücudunu ibadete devam etmekle ıslah etmesi gerekir. (s.156)Gazali tövbeyi “geçmiş hatalardan dolayı yüreğin erimesi” olarak tanımlar. (s.163)Kişi tanımadığı, bilmediği bir varlığa karşı sevgi beslemez. (s.224)Yunus Emre’ye Tövbe konusunda izafe edilen şu beyitle bitirmek istiyorum:Tutulmaz oldu peygamber hadisi / Halayık cümle Hak’tan utlu oldu Yunus gel aşık isen tövbe eyle / Nasuh’a tövbe ucu kutlu oldu.