Osmanlı Devleti’nin neredeyse son iki asrı Rusya ile rekabet içerisinde geçmiştir. Özellikle de 18. yüzyılın sonlarından itibaren Osmanlı’nın başlıca hasmı, her fırsatta sınırları tecavüz eden, istikrarlı bir şekilde Osmanlı tebaası arasında ayrılıkçı hareketleri destekleyen ve Osmanlı’yı uluslararası arenada zayıf düşürmeye çabalayan Rusya İmparatorluğu’dur. Yine Küçük Kaynarca hezimetinden itibaren Osmanlı’da askeri, idari ve iktisadi ıslahat çabalarının temel tetikleyici unsuru Rus ordusu karşısında yaşanan ağır yenilgiler ve bu yenilgilerin dayattığı diplomatik tavizlerin acı hatırasıdır. Buradan hareketle, azılı ve dişli bir hasım gibi görünse de Rus İmparatorluğu da tıpkı Osmanlı Devleti gibi 18. yüzyıldan itibaren askeri, idari ve iktisadi modernleşme ve bunların getirdiği sorunlarla yüzleşmiştir. Tüm bunlar düşünüldüğünde, tarihsel serencamları ciddi paralellikler arz eden bu iki devletin siyasi, askeri, iktisadi ve kültürel tarihlerinin karşılaştırmalı okunmasından hâsıl olacak faydalar açıktır.